Een deel van de moslims maakt zich boos over de Deense spotprenten op Mohammed. Maar wie was de profeet?..

Het gebeurde zonder enige waarschuwing. Hij stond rechtop, maar moest zich op zijn knieën laten vallen. Moeizaam sleepte hij zich voort, zijn hart bonsde van angst. Hij wilde weg, de angst werd te groot. Hij wist zijn vrouw te bereiken en vroeg haar om hulp. Bedek mij, bedek mij, riep hij uit en zijn vrouw sloeg een mantel om hem heen om hem aan het zicht te onttrekken. Tot zijn angst langzaam wegebde en hij in slaap viel.

Het is Mohammeds eigen beschrijving - volgens de moslimtraditie - van wat hij ervoer toen hij te horen kreeg dat hij tot de boodschapper van God was uitverkoren. Wie hem daartoe opriep, wist Mohammed eerst niet: 'een heldere gestalte aan de horizon'. De traditie houdt het op de aartsengel Gabriël.

Mohammed is op het moment van zijn roeping een geslaagd man, die, als twintiger, trouwt met een weduwe: de oudere zakenvrouw Khadija. Ze staan in Mekka niet als exorbitant rijk te boek, zoals sommigen van de elite, maar ze zijn gegoed. Khadija schenkt hem zes kinderen, vier dochters en twee zonen. Mohammed is verknocht aan zijn kinderen. De twee jongens sterven jong, tot groot verdriet van Mohammed, ook al omdat zonen - de koran zegt het - een rijk bezit zijn. Mohammed neemt later twee pleegzonen aan.

Tot dan staat hij in Mekka bekend als Al-Amin, de betrouwbare; een van de kwaliteiten waarom Khadija hem heeft uitverkoren. Hij is lid van de stam die het belangrijkste heiligdom op het Arabisch schiereiland in handen heeft, de Ka'aba. Met 360 goden is het een oud heidens heiligdom, waarin het vier maanden per jaar in een straal van 32 kilometer verboden is te vechten of te doden. De handel bloeit juist daar, want overal elders heerst anarchie. Er is geen politie, er zijn geen rechters, er bestaat alleen de bescherming van de stamleden.

De Quraish (letterlijk betekent dat: haai), de leiders van Mekka, beheren een stad op het knooppunt van de karavaanwegen naar alle windrichtingen, de Ka'aba. Pelgrims zoeken er steun en betalen daarvoor. Alle wegen leiden naar Mekka. Mohammed kent die wereld door en door.

Wanneer hij precies is geboren, is onbekend. Algemeen wordt aangenomen dat het rond het jaar 570 is. Mohammed heeft, als hij Khadija huwt, al heel wat van de wereld gezien. Zo reist hij met zijn oom naar Syrië tijdens een karavaanexpeditie. De oom ontfermt zich over de jongen, nadat zijn moeder Amina is gestorven, Mohammed is dan 6. Wezen waren outcasts en Mohammed moet een zucht van opluchting hebben gestaakt, toen hij - dankzij zijn huwelijk met Khadija - weer een plek in de samenleving wist te veroveren.

In Bostra in Syrië ontmoet Mohammed de christelijke kluizenaar Bahiri, zoals hij tijdens meerdere reizen in de regio andere christenen en ook joden ontmoet. Ook in Mekka zijn christenen en joden. Hun boodschap interesseert Mohammed. Dankzij zijn optreden tijdens de handelsexpedities staat Mohammed bekend als een diplomaat: doortastend waar nodig. Hij is gesetteld. Maar ook weer niet helemaal, want de onrust knaagt aan hem. Van tijd tot tijd trekt hij zich terug om na te denken. Hij voelt zich aangetrokken tot de boodschap dat het leven meer is dan leven voor de dood. Er moet ook meer zijn dan de honderden beeldjes die je om regen moest smeken. Hij is zoekende, maar toch treft de boodschap van Allah - tot dan de naam van een van de vele goden bij de Ka'aba - hem als een mokerslag.

Ongeveer 40 jaar oud krijgt hij in 610 de opdracht te verkondigen dat God één is, dat afgoden vernietigd moeten worden en dat weduwen en wezen recht moet worden gedaan. Wie niet luistert, staat een oordeel na dit leven te wachten. Dat gaat in tegen alles waar de Mekkanen voor staan. Ze zullen hem voor gek verklaren. Mohammeds angst wordt weerspiegeld in de koran - boodschap én bevestiging van de profeet ineen.

Khadija kalmeert hem, maar maandenlang houden ze geheim wat er met Mohammed is gebeurd. Hij krijgt meer openbaringen en elke keer voelt het, naar zijn zeggen, alsof zijn ziel uit zijn lijf wordt gerukt. Mohammed is onzeker, maar God verzekert hem: 'Jouw Heer heeft je niet verlaten noch gehaat en het hiernamaals is echt beter dan het tegenwoordige bestaan. Had God hem niet als wees gevonden en onderdak gegeven, behoeftig gevonden en rijk gemaakt? Verdruk de wees dus niet, vertel van de genade van jouw Heer.' (soera 93)

In het jaar na zijn eerste openbaring neemt het aantal bekeerlingen toe; na zijn vrouw en zijn oom volgt een aantal jonge stamgenoten, meest redelijk geslaagde mannen, onder wie de zakenman Abu Bakr. Maar ook de tegenstand groeit. De elite vindt het idee van een leven na de dood belachelijk. Er is maar één leven. Wat moet er met hun gezag gebeuren als Allah ging oordelen, in plaats van de stamoudsten? Ongeloof en bespotting gaan over in woede. De Mekkanen vragen Mohammeds oom of het afgelopen kan zijn met het belachelijk maken van hun goden en eeuwenoude tradities. Wie denkt Mohammed wel dat hij is, zichzelf tot profeet uit te roepen en zich zo machtiger te maken dan de leiders? Mohammed besluit te vertrekken als zowel zijn vrouw als oom overlijden. Hij kan niet langer op steun van familie rekenen.

Tevergeefs tracht hij zijn boodschap in de omgeving te verspreiden, tot strijdende stammen uit een naburige stad Mohammed vragen te bemiddelen. In ruil accepteren ze zijn profeetschap en in kleine groepjes verlaten Mohammeds aanhangers Mekka. Op 24 september 622 volgen Mohammed en Abu Bakr als laatsten. Hun vertrek naar Yatrhib, omgedoopt in Medina an-Nabi (de stad van de profeet) markeert het begin van de islamitische jaartelling.

In Medina beseft Mohammed dat hij vrij is, maar hij heeft ook zijn schepen achter zich verbrand. Alle op het Arabisch schiereiland essentiële stambescherming is weg en vanaf dat moment predikt hij dat het er niet toedoet of je lid bent van een stam of niet. De umma, de moslimgemeenschap moet haar leden beschermen. Mohammed verandert van zakenman in legerleider. Zijn aanvankelijke twijfel is weg. Hij heeft de belissende stap gezet. Hij is bespot, aangevallen en vernederd, maar nu is de tijd aangebroken de boodschap te verspreiden. De toon wordt militanter, de geopenbaarde verzen strijdlustig en gedetailleerd. Zijn volgelingen verwachten dat hij het nieuwe, toch al zo onzekere leven, ordent. Daar komt bij dat hen hemelse schatten te wachten staan, hun aardse goederen zijn ze kwijt.

Daarop besluit de profeet - de koran bevestigt het met zoveel woorden als opdracht - dat zijn vijanden moeten worden bestreden. Wil de islam overleven, dan is de aanval geboden. Mohammed begint met karavaanexpedities, Mekka zelf is nog onneembaar. De eerste grote slag bij Badr, waar de grootste karavaan van dat jaar langs komt, is een succes. Driehonderd volgelingen verslaan 950 Mekkaanse strijders. Voor Mohammed die jarenlang is bespot en beledigd , is Badr het uur van de waarheid. Vanaf dat moment gaan zijn bekeerlingen zich moslims (zij die zich onderwerpen aan de wil van Allah) noemen.

De Mekkaanse leiders zijn het nu zat. Ze mobiliseren andere stammen. De slag die volgt, stelt Mohammed voor een dilemma. Er is geen winnaar en de profeet ontkomt op het nippertje aan de dood. Het doet zijn gezag weinig goed. God was toch met hem? Mohammed woont inmiddels vlak bij de moskee die hij heeft gebouwd en waar hij het gebed leidt. Na de dood van Khadija bouwt hij een kamer bij de moskee voor Aisja, de dochter van Abu Bakr, die haar uithuwelijkt op 6-jarige leeftijd. Het huwelijk viert Mohammed als zij 9 is, een sobere plechtigheid omdat ze zo jong is. Zijn leven lang blijft hij gek op zijn vrouw die bekend staat om haar sarcasme. Zo merkt ze eens spottend op dat God wel erg snel voldoet aan wat haar echtgenoot wenst of meent.

Misschien duidde ze daarbij op wat de affaire met de halsketting is gaan heten. Op 13-jarige leeftijd brengt Aisja de profeet in opspraak, omdat ze tijdens een expeditie haar ketting van schelpen kwijtraakt. Ze gaat op zoek, verdwaalt en ontmoet een jongeman - eveneens van de karavaan afgedwaald - die haar naar huis brengt. Roddel gedijde goed in Medina; Aisja zou een affaire hebben. Mohammed aarzelt, is ze schuldig of niet? In gezelschap van haar ouders en Aisja hult Mohammed zich in de mantel die hij sinds de beginperiode als profeet gebruikt, legt het hoofd op een leren kussen en raakt in trance. Na het ontwaken deelt hij Aisja en haar ouders mee dat ze onschuldig is. Mohammed gaat naar buiten en reciteert het vers in de koran dat voortaan vraagt om vier getuigen bij beschuldiging van ontucht.

Of misschien dacht Aisja aan een openbaring die kwam, nadat in de slag bij Uhud tientallen moslims waren gedood. De vrouwen en families bleven alleen achter. De profeet openbaarde dat het moslims werd toegestaan maximaal vier vrouwen te nemen. Voor de weduwen en wezen moest immers gezorgd worden. Aan het aantal vrouwen van de profeet werd geen beperking opgelegd. Ook zouden ze na zijn dood niet mogen hertrouwen. Zijn uitzonderingspositie was vanzelfspekend.

De profeet is in Medina niet alleen legerleider - hij zou 26 veldtochten leiden - maar hij besteedt ook veel tijd aan het wel en wee van zijn vrouwen. Hij zou er in totaal veertien hebben gehad. Te veel volgens sommigen in Medina die willen dat de profeet zich in deze benarde tijden meer tijd aan hun problemen wijdt. Met Abu Bakr, zijn eerste latere opvolger als kalief, bespreekt hij echtelijke twisten, het voortdurende geroddel over zijn vrouwen draagt niet bij tot rust. Volgens de tradities zou die roddel er hem ook toe hebben gebracht de sluier voor vrouwen in te voeren.

Toch gaan de pogingen door Mekka te veroveren. Na een tevergeefse poging tot verzoening, besluit Mohammed tot een expeditie tegen Mekka. Een aantal briljante legerleiders, de latere veldheren van de veroveringstochten van de islam, heeft intussen zijn partij gekozen. Met tienduizend man marcheert hij naar Mekka en neemt de stad in. Zijn diepste wens en opdracht gaan in vervulling. Hij wijdt de Ka'aba, die gesticht zou zijn door Abraham, geheel aan Allah. Tot dat moment was Allah de naam van een van de vele afgoden.

De profeet besluit in Medina te blijven en maakt wee jaar later de hajj; de dan voor moslims verplichte bedevaart naar Mekka. Het is de symbolische bekroning van zijn taak. In eigen persoon toont hij hoe de pelgrimages van de toekomt eruit dienen te zien. Mohammed staat op het toppunt van zijn macht en heeft een grote schare volgelingen en briljante helpers. Hij is vol plannen voor expedities om de islam verder te verspreiden.

Maar het einde van zijn profeetschap komt net zo onverwacht als het begin. De pelgrimage heeft hem moe gemaakt, hij klaagt over zware hoofdpijn. Mohammed roept Osama, de zoon van zijn pleegzoon, en zegt dat hij de volgende expeditie moet leiden. Hij plaagt Aisja en vraagt wat zij ervan zou vinden eerder te sterven dan hij. Ze antwoordt met haar bekende sarcasme dat hij daarna meteen naar een van zijn andere vrouwen zou gaan om met haar te slapen. Iedereen, Mohammed incluis, denkt dat het om een tijdelijke zwakte gaat. De profeet valt in slaap, met het hoofd op de schoot van Aisja. Langzaam zakt hij weg en mompelt 'de hoogste metgezel'. Dan sterft hij. Aisja, die zich later verwijt dat ze door haar jonge leeftijd Mohammeds dood niet heeft zien aankomen, denkt dat hij de aartsengel Gabriël bedoelt.

De schok over zijn dood is groot, er zijn geen plannen voor de toekomst of over zijn opvolging. De door Mohammed bijeengehouden umma lijkt weer uit elkaar te vallen over wie zijn opvolger wordt. Er breekt ruzie uit, er vallen klappen. Intussen blijft het lichaam van de profeet vergeten achter in de slaapkamer van Aisja. Terwijl de ruzie over de opvolging van Mohammed doorgaat, besluiten Mohammeds naaste familieleden een kuil te graven in de kamer van Aisja en hem daar te begraven Aisja wordt wakker van het geluid van de grafdelvers. Ze wassen zijn lichaam, hullen het in doeken en leggen het in de versgegraven kuil. Kort daarop wordt bekend dat Abu Bakr is gekozen als opvolger van Mohammed. Mohammed is dood, zegt hij. 'Vereer hem niet. Vereer God. Hij leeft en zal leven.'

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/article/detail/782720/2006/02/11/WIE-WAS-MOHAMMED.dhtml